Już po raz szósty festiwal zaoferuje wyjątkowe, różnorodne przeżycia kulturalne po obu stronach Nysy. W programie festiwalu koncerty, oprowadzania, dyskusje panelowe, rozmowy z kompozytorami i uczniami Messiaena, ciekawa wystawa i nabożeństwo.
Rdzeń Międzynarodowych Dni Messiaena stanowi poruszająca historia byłego niemieckiego obozu jenieckiego Stalag VIII A oraz refleksja nad muzyczną twórczością Oliviera Messiaena. Temat przewodni tej edycji „Przemierzając chaos” ponownie łączy w sobie lęki i nadzieje dnia dzisiejszego z tymi, które odczuwali w przeszłości jeńcy wojenni, m.in. Olivier Messiaen.
[xyz-ips snippet=”ads-panel”]
Podczas II wojny światowej, Görlitz stało się ważnym miejscem w historii muzyki XX wieku.
15 stycznia 1941 roku więziony w obozie jenieckim Stalag VIII A francuski kompozytor Olivier Messiaen wraz z trzema współtowarzyszami niedoli wykonał tam po raz pierwszy swój słynny Kwartet na koniec czasu. Od 2008 roku z inicjatywy niemieckiego stowarzyszenia Meetingpoint Memory Messiaen oraz polskiej Fundacji Pamięć, Edukacja, Kultura w rocznicę tego szczególnego wydarzenia w Miejscu Pamięci Stalag VIII A w Zgorzelcu organizowany jest koncert, podczas którego można usłyszeć ten wyjątkowy utwór. W 2017 roku koncert został rozbudowany o dodatkowe wydarzenia. Tak powstał festiwal Międzynarodowe Dni Messiaena, który upamiętnia prapremierę Kwartetu, a także losy 120 000 jeńców wojennych, którzy trafili do obozu.
Nadchodzące Dni Messiaena odbędą się pod hasłem „przemierzając chaos”. Wydarzenia festiwalowe odwoływać się będą do naszych współczesnych lęków i nadziei – pandemii, która odcisnęła swój ślad na poprzednich edycjach, a teraz kryzysu, odradzających się w Europie demonów i wojny w Ukrainie, która ożywia i materializuje historyczny rdzeń festiwalu. Chaos i zmiana są nieodłącznymi elementami ludzkiego życia, w których postaramy się odnaleźć stałe wartości, kamienie milowe, na których wyrośnie przyszłość.
Festiwal odbywa się pod patronatem Burmistrza Miasta Zgorzelec.
Szczegółowy program wydarzeń oraz informacje nt. biletów dostępne są na stronie www.pl.messiaen-tage.eu.
KONTAKT:
Magdalena Zielińska-König m.zielinska-koenig@messiaen-tage.eu
PROGRAM
CZWARTEK, 12 STYCZNIA:
Godz. 18.00 – wystąpienie inauguracyjne prof. dr. Petera Olivera Loewa w Forum Kultury Synagoga Gӧrlitz, wstęp wolny
Dyrektor Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich w Darmstadt podzieli się z nami swoimi osobistymi doświadczeniami i analizą na temat „przemierzania chaosu” w kontekście polsko-niemieckim
i europejskim.
Godz. 20.00 – Koncert organowy „Wir dźwięków w wędrówce przez wieki” w katedrze św. Jakuba w Görlitz i rozmowa z Danielem Schlee, uczniem Messiaena. Wydarzenie biletowane.
Co się z nami dzieje, gdy dajemy się prowadzić wszechogarniającej muzyce – gdy wędrujemy przez szał dźwięków? Przewodnikami po utworach Bacha, Messiaena, Stockhausena, Blarra, Schleego będą Denny Wilke, Filip Presseisen, Christian Kühne, Mi-Seon Kim.
PIĄTEK, 13 STYCZNIA:
Godzina 17.00 – oprowadzenie po terenie byłego obozu jenieckiego Stalag VIII A, Zgorzelec-Koźlice. Oprowadza prof. Rolf Karbaum. Bilet 20 zł
Podczas oprowadzania opowiedziana zostanie historia powstania obozu jenieckiego Stalag VIII A oraz kulisy budowy Europejskiego Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura
Godzina 18.00 – otwarcie wystawy „Muzyka w okupowanej Polsce 1939-1945” w Europejskim Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura w Zgorzelcu. Wstęp wolny
Wystawa autorstwa dr Katarzyny Naliwajek-Mazurek z Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego wraca nad Nysę po 11 latach. Po raz pierwszy sprowadził ją do nas w 2011 roku dr Albrecht Goetze. Była wówczas prezentowana w Gӧrlitz. Autorka przedstawia skutki polityki Trzeciej Rzeszy na terenach Polski czasu II wojny światowej: niszczenie kultury i muzyki polskiej, wraz z towarzyszącymi jej prześladowaniami i eksterminacją na tle rasowym i narodowościowym. Autorka opisuje formy życia muzycznego, jakie były możliwe w tych warunkach, oraz losy poszczególnych muzyków, ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy.
Uzupełnieniem i niejako komentarzem do wystawy będzie film Ute Friederike Jürß i Martiny Doerry „DECYZJA – Wilm prowadził podwójne życie” o oficerze Wehrmachtu Wilmie Hosenfeldzie, oprawcy
i pomocniku prześladowanych, w tym m.in. Władysława Szpilmana.
Godzina 20.00 – Koncert Ani Vegry (sopran) i Katarzyny Wasiak (fortepian) – „Ci, którzy ratują się piosenką” z moderacją Franka Hardersa-Wuthenowa w Europejskim Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura w Zgorzelcu – Koźlicach. Wydarzenie biletowane.
W biografie kompozytorów, których utwory złożą się na koncert, wpisane są dramatyczne przemiany zachodzące w Europie XX wieku. Wojna, prześladowania i wygnanie zostawiły swój ślad w ich twórczości, a jednak ich piosenki są dowodem głębokiego humanizmu i wiary w siłę kultury, która przełamuje narodowe uprzedzenia, stając się najważniejszą barykadą przed barbarzyństwem.
SOBOTA, 14 STYCZNIA
Godzina 10.00 – Panel dyskusyjny: Praca przymusowa w miastach – wpływ na przemiany życia codziennego, prowadzenie Daniel Breutmann i Isabel Panek w centrum Rabryka – Werk 1 w Gӧrlitz. Wstęp wolny.
Görlitz, jak wiele miast Trzeciej Rzeszy, korzystało z pracy przymusowej jeńców wojennych. Przymusowa praca sprawiała, że jeńcy byli bezpośrednio widoczni zarówno w przestrzeni publicznej miasta, jak i w licznych zakładach. Jak powstanie obozu, codzienna obecność jeńców i cywili pracujących przymusowo wpłynęło na życie miasta? Jak na jeńców wojennych reagowało społeczeństwo? Jakiego rodzaju i gdzie wykonywali przymusową pracę? Dlaczego wiele informacji na ten temat wymazało się z pamięci mieszkańców Görlitz?
Godzina 12.00 – spacer filozoficzno-duchowy, którego bohaterami będą Olivier Messiaen i Jakub Böhme. Johannes Schäfer i Samuel Wagner poprowadzą uczestników spod domu Jakuba Böhme do Europejskiego Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura, próbując pokazać co wspólnego mają ze sobą Olivier Messiaen i Jakub Böhme, ale też zachęcając do osobistego odkrywania swojej okolicy na nowo. Jak mijane na trasie miejsca łączą się, przenikają, a gdzie różnią się między sobą? Bilet 20 zł.
Godzina 15.00 – Mistyka i przyroda – jak Jakub Böhme i Olivier Messiaen pojmowali świat? Panel dyskusyjny z udziałem Thomasa Isermanna, Thomasa Daniela Schleego, prof. Stefana Keyma w Domu Jakuba Bӧhme na Przedmieściu Nyskim w Zgorzelcu. Wstęp wolny.
Godzina 17.00 – Życie nad Nysą. Moderowana przez Justynę David dyskusja panelowa z udziałem Agnieszki Bormann, Hanny Ilnickiej, Lothara Quinkensteina w centrum Rabryka – Werk 1 w Gӧrlitz. Wstęp wolny.
Jak zmieniało się życie po obu stronach Nysy przez ostatnie lata? Jak zmieniała się ponadgraniczna egzystencja, praca i komunikacja? Jak zmienia się teraz? Jakie przemiany są konieczne – a jakich byśmy sobie życzyli? Druga część programu będzie otwartym dialogiem i zaproszeniem publiczności do zabrania głosu w moderowanej dyskusji z gośćmi na podium.
Godzina 20.00 – Obdarz nas pokojem – koncert chóralny w wykonaniu Europa Chor Akademie pod dyrekcją Jana Hoffmanna oraz Thomasa Brommanna (organy) w Kreuzkirche, Görlitz. Wydarzenie biletowane.
Dzieła znanych kompozytorów reprezentujących różne kraje, epoki i style, jako wspólne wezwanie do pokoju na świecie. Usłyszymy dzieła m.in. Rheinbergera, Williamsa, Barbera, Purcella/Sandströma, Pendereckiego, Schönberga, Blacha, Messiaenowskie „O Sacrum Convivium!” oraz utwory ukraińskich kompozytorów Walentyna Sylwestra i Romana Rybaka.
NIEDZIELA, 15 STYCZNIA
Godzina 10.00 – Msza św. z kazaniem „Przemiany w chaosie” i muzyką organową Oliviera Messiaena w kościele katedralnym św. Jakuba w Gӧrlitz. Wstęp wolny.
Godzina 13.00 – oprowadzenie po miejscu pamięci Stalag VIII A w Zgorzelcu-Koźlicach. Oprowadzają: Kinga Hartmann – Wóycicka, kierowniczka Miejsca Pamięci Stalag VIII A i prezeska Fundacji Pamięć, Edukacja, Kultura oraz Aleksandra Grochowski, kierowniczka Stowarzyszenia Meetingpoint Memory Messiaen. Bilet 20 zł
Godzina 14.30 – recital fortepianowy Pierre’a-Laurenta Aimarda w Europejskim Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura w Zgorzelcu. Wydarzenie biletowane.
W programie koncertu utwory Messiaena, Bacha, Liszta, Cage’a. Po koncercie dyskusja panelowa z Pierrem-Laurentem Aimardem, studentem Messiaena i prof. dr. Stefanem Keymem.
Godzina 17.00 – Koncert kameralny na finał w Europejskim Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura w Zgorzelcu – Koźlicach. Wydarzenie biletowane.
Grupa Broken Frames Syndicate wykona „Kwartet na koniec czasu” Oliviera Messiaena oraz kwartet „Quatuor pour l’Aurore des Temps” (Kwartet na początek czasu) Camille van Lunen
Magdalena Zielińska-König
